Mijn auto is eindelijk klaar! Maar het heeft wat gekost (letterlijk en figuurlijk).

Vanuit de douane in Gabú ben ik naar Bissau gereden. Er moest een douane beambte naar Bissau, en die moest ik meenemen. Ze noemen het een escorte. En hij verdient er ook wat mee.
Ik vind het wel handig, want bij alle douane en politie posten kunnen we na een gesprekje doorrijden, zonder kenteken, zonder papieren. 3 uur later komen wij in Safrim. Een stadje net voor Bissau, waar een grote douane/politie post is. Daar ontmoet ik 'Loise' de disperciant (ambtenaar die import verzorgt). Een opgewekte man, die precies weet wat hij doet. Zijn manier van lopen, kijken en ademen is er om de politie en douane tevreden te stellen.

Mijn escorte stapt hier uit, en net als ik weg wil rijden achter loise aan, word er om mijn paspoort gevraagd. En of ik de achterbak los wil maken. Zodra ik begin te zoeken en hij loise ziet aanlopen. Vraagt hij opeens naar sumo (frisdrank), ik zeg hem dat ik alleen water heb. Nou geld is ook goed, maar dat heb ik niet. Nog even paar keer wat dingen van mij proberen maar als loise bijna bij mijn auto is verdwijnt hij.

Met mijn auto in Bissau kan ik nog niet veel. Alle papieren moeten worden geregeld. Loise gaat aan de slag.

Woensdag was er dan opeens een telefoontje van Queba. Hij had weer met de minister gebeld.
Eerder al had het ministerie aangeboden de sleutel te lenen, maar dat is geen oplossing. Dus nu heeft Queba geregeld dat wij de sleutel gewoon krijgen. Maar dat is al 4 keer eerder gebeurd, maar niets van gekomen. Dus met redelijke hoop gaat Reinder naar het ministerie (Queba zat in Gabú). Maar daar krijgt hij te horen van de DG; dat wij nog geen licentie hebben voor het verkopen van energie. In westerse oren logies. Hier een truckje. Er bestaat hier niet zoon licentie, wij zijn de eerste die het als voorziening gaan doen. Maar de DG kan wel zoon licentie in het leven roepen. Dus Reinder druipt af. Wat die DG en staatssecretaris allemaal verzinnen om ons tegen te werken is onvoorstelbaar.
Dan belt Queba opnieuw met de minister, en nog geen uur later krijgen wij het bericht dat de minister naar Gabú komt, en wel morgen!
Dus ik en Reinder schieten in de auto,( helaas is mijn auto nog niet klaar). En rijden s'avonds naar Gabú. Onder weg begrijpen wij dat niet alleen de minister maar ook de staatsecretaris en DG meekomen. In Gabú wordt duidelijk dat er nog 12 man van het ministerie meekomen. En de minister heeft gevraagd om mensen op te trommelen als een soort plubliek. Niet alleen omdat hij van aandacht houd, maar om zijn eigen personeel DG en staatssecretaris onder druk te zetten zodat die niet op dat moment nog iets kunnen verzinnen. Dus met hulp van Edu is Electro Solar de hele avond het gesprek op de radio, onze muziek, ons doel, het verhaal van de bureaucratie, onze werknemers, en Queba word helemaal in de spot gezet, iedereen ken hem, althans. Op een moment wordt er aan de luisteraars gevraagd waar Queba vandaan komt, alles komt binnen, Japan, Angola e.d. maar als het goede antwoord 'Nederland' valt. Gaat het door wat deed hij in Nederland,, ook weer de gekste antwoorden. Deputado, (kamerlid), socioloog. Maar goed, Electro Solar krijgt aandacht en wij verwachten zeker 100 man voor de volgende dag. Dan is het zover.
Donderdag 4 februari, de minister zou om 10 uur komen dus wij staan vroeg op. Het plubliek werd opgeroepen om 11 uur aanwezig te zijn. Dus dan komen ze rond 1 uur tegelijk aan.
Ochtends staan we vroeg op en gaan alles regelen. Wij lenen het stadshuis voor de bijeenkomst en diner. Ik rij met Edu rond om van alles te doen, 2 geiten kopen, kok ophalen, kok afzetten bij marktkraampjes en later met tassen vol weer ophalen, dozen bier kopen, friesdrank, stoelen. Het wordt een flink feest heb ik het idee van.

Als de minister met 5 auto's aankomt, gaan wij allen in het stadshuis zitten. Na 5 min al word er een document ondertekend, Dat is al eens gedaan, maar hoort erbij. Dan houden Queba en de minister beide een lang verhaal, paar andere hebben ook nog wat te zeggen en dan vluchten we uit het benauwde huis. Als een speer vertrekken wij naar de grote onderverdeelstation dat er nu erg mooi uitziet. Met een grote diesel tank, huisjes en geschilderde muren. Iedereen loopt een rondje en praat wat. Het gaat allemaal erg snel, de minister is een heel, pragmatisch zal ik het beleeft noemen.

Ik sta erbij en kijk erna, ik geloof mijn ogen niet. Wat een vertoning, bescheidenheid is er niet bij, de minister eist een soort status, net als de anderen, allen naar hun rang.

Dan brengen we een bezoek aan ons kantoor. Waar wel 200 man staan te dansen muziek maken en zingen. Een gaos, de minister gebruikt onze huis KWH meter. Reset kaart erin, licht uit. Testkaart erin, licht aan. Iedereen is onder de indruk. Maar het is een gaos, iedereen loopt door elkaar en moet schreeuwen om zich duidelijk te maken maar het is een succes.

Dan begint het diner in het stadshuis. Als ik wat later aankom, omdat ik wijn ben gaan halen met Reinder, om ook even van de heisa af te zijn. Heeft de minister zijn volle bord al bijna leeg. En gaat niet veel later weg.
Voor hij vertrekt vraagt reinder; uhhmm de sleutel?. Ow zegt de minister, heeft kinthino (sleutel bewaarder) die niet meegenomen?, nee. Dan richt de minister zich op die kinthino; Zorg dat ze ALLE sleutels krijgen, laat mij niet horen dat er nog een mist!

Dus 2 uur later als iedereen weg is. Rijd Queba met kinthino naar Bafata om de sleutel op te halen.
En zo is er een heleboel gedoe, geld en moeite voor nodig om,, de sleutel even op te halen een stad veder op.

Maar de sleutel is er!!! Het is 1 sleutel voor alle transformator huisjes en al diens deuren. Zelfs voor die in Bafata. Een sleutel uit 1985, en zo ziet die er ook uit, zelfs het ijzeren handvat is versleten.
Er is er maar 1 dus ik zal in Nederland proberen een kopie te maken, zonder de sleutel mee te nemen.
Als iemand suggesties heeft? Graag want nu heb ik alleen foto's en kan een slot meenemen. Maar of ik daarmee een kopie kan maken weet ik niet.

Vanaf nu kunnen onze voorbereidingen dus geïmplementeerd worden. Ofte wel: werk aan de winkel!
Vrijdag is Reinder jarig, dus staan we vroeg op. En lopen even langs een belangrijk transformatorhuisje om eens rustig te kijken. Later kijken wij ook in het oude kantoor van de energievoorziening en treffen een hele boel documenten aan, tekeningen maar vooral een grote teringzooi: facturen over de grond, stapels belangrijke VN/UNICEF/BBC/ABB/EU documenten ongelezen, die al minstens 5 jaar zo moet liggen aan de hoeveelheid stof te zien. Een triest huis, wat goed laat zien hoe men hier met de installatie omging,, niet.

Na dat wij hebben gegeten gaan we naar Bissau voor Reinders verjaardag. Awa heeft heerlijk gekookt, ze is egt heel goed. Ze heeft een restaurant in de tuin.

Reinder Gefeliciteerd!

Terug in Bissau,, heeft mijn auto opeens een kenteken en alle papieren (en dat zijn er veel) liggen in de auto!!!

Dus nadat ik heb gedoucht en even heb gelegen ga ik een stukje rijden,, even tanken was mijn idee.

Als ik in de file kom,, er is 1 file in Guinee-Bissau, elke dag de hele dag. Op een 2 bijna 3 baans weg midden in de stad. Maar iedereen rijd door elkaar dus is het eigenlijk meer 1 grote rijbaan, en daar heb ik geen zin in dus sla af. Rij stukje door omdat ik daar wel eens een tankstationnetje had gezien.
Maar mijn koppeling begint steeds slechter te werken. Ik moet flink pompen om wat olie druk te krijgen. En na een paar kilometer, kan ik helemaal niet meer koppelen. Het begint te schemeren en ik ben in een buitenwijk van Bissau, waar je met 10000(18 euro) niet kan betalen zeg maar.
Ik had de auto net in de vrij dus kan niet anders dan stil gaan staan. Binnen elke momenten staan er 10 man bij mijn auto, ik moet mijn best doen mijn rust te bewaren,,
Ok ik sta stil met schemering in een buitenwijk in Bissau, het is vrijdag, dus iedereen begint dronken te worden. Wat ga ik doen,, eerst de auto maar eens van de weg halen. Dus ik stap uit. En met het beetje creoolo is iedereen (20 man onderhand) berijd mij te helpen. Dan moet ik gaan bellen denk ik,, Probleem #2 telefoon vergeten! Dan word ik toch beetje zenuwachtig, terwijl steeds meer mensen mij aankijken en in 3 verschillende talen tegen mij beginnen te praten (creolo fula mandinga)
Ik bedenk mij dan dat ik nog wel wat kleingeld in de auto heb! Dat is mijn redding, ik gebaar/zeg dat ik wil bellen. Maar niemand heeft een telefoon, shit. Dan maar even onder de motorkap kijken. Fout gedacht. Iedereen weet het probleem, die cilinder, deze slang, en de accu, de .... Motor klep snel weer dicht met vingers die zich snel moeten terug trekken. Dan bedenk ik mij, tuurlijk heeft niemand een telefoon!, ik zeg. Mia paga saldo. (ik betaal beltegoed). Nou onder de 20 man bij de auto, waren er opeens 40 telefoons. Dus ik bel Reinder op die mij zegt: (had het zelf kunnen bedenken) gewoon in zijn 1 en starten maar, zo doet 10% van de auto's het in Bissau. Dus met 3 man door de raampjes die ook saldo willen rij ik in zijn 1 weg. En kom geschrokken maar met een mooie ervaring bij Reinder aan.
Die bezorgd was omdat ik mijn telefoon niet opnam, die was ik vergeten.
Dit gebeurt mij niet nog eens! Ik zal vanaf nu niet meer alleen gewoon wat rond rijden. In Gabú misschien. Maar als ik weg ga naar Buba of Catio ofzo, neem ik iemand mee. Iemand die het liefst een stamtaal spreekt. Dat scheelt erg veel als je goed duidelijk kan maken wat er aan de hand is en wat je wilt. Niet alleen met de taal maar ook m.b.t. cultuur. En ik ben blank wat ook weer zo zijn voordelen heeft. Die combinatie maakt het veel makelijker.

Vanochtend om 8 uur stond een goede monteur die bij Reinder werkt voor de deur. Hij is egt een van de beste werknemers die ik hier heb gezien. Op tijd, en als wij onderdelen gaan halen (olie pompje, master achter het pedaal waarvan de rubbers versleten zijn). Vraagt hij te veel geld en geeft het resterende bedrag terug. Probeert duidelijk te zijn, en is een goede monteur, weet wat hij doet, ontlucht, moeren netjes in de olie terug zetten, goed gereedschap, heerlijk werken zo. En voor 4000 CFA = 6 euro, 3 flesjes koppelolie, net iets te veel, dus perfect ingekocht, en 3000CFA = 5 euro voor een nieuw binnen werk van de olie pomp (veer, staaf met klep en rubbers, en nog wat rubbers om vuil buiten te houden). En voor 12 uur werkt de auto weer perfect. Als ze hier iets kunnen is het auto's repareren. Althans oude auto's nieuwe gaan hier kapot. Oude blijven eeuwig doorrijden. Zoals de audie van Queba, die heeft een probleem, maar veder dan die diagnose komt zelfs een goede Franse garage niet. Er zijn computers voor nodig enz.
Maar een Mercedes 190D (30% van de auto's) kan je onder bijna alle mangobomen laten reviseren.

Groet Jan